Καρκίνος του τραχήλου της μήτρας

Γενικά

Ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας αποτελεί τον δεύτερο πιο συχνό καρκίνο στις γυναίκες . Οι μισές γυναίκες που θα προσβληθούν από τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας είναι ηλικίας μεταξύ 35 και 55 ετών. Παγκοσμίως , με βάση τις επιδημιολογικές μελέτες ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας θεωρείται ένα σεξουαλικώς μεταδιδόμενο νόσημα και αυτό διότι κεντρικό ρόλο στην ανάπτυξη του  παίζει η λοίμωξη με τον ιό των ανθρώπινων θηλωμάτων HPV (human papilloma virus).

Στην Ευρώπη κάθε χρόνο 35000 γυναίκες αναπτύσσουν καρκίνο του τραχήλου και 15000  πεθαίνουν.

Αίτια

Ο καρκίνος αναπτύσσεται στα επιθηλιακά κύτταρα δηλαδή αυτά που καλύπτουν την επιφάνεια του τραχήλου της μήτρας. Πριν τον καρκίνο δημιουργούνται κάποιες κυτταρικές   αλλοιώσεις ή  προκαρκινικές βλάβες οι οποίες χωρίζονταν σε τρεις βαθμούς (ελαφρά CIN I, μέτρια CIN II ή βαριά δυσπλασία CIN III ). Σήμερα η παραπάνω κατάταξη έχει αλλάξει σε χαμηλού βαθμού βλάβες( CIN 1) και υψηλού βαθμού ( CIN2, CIN3).Αξίζει να σημειωθεί ότι μόνο ένα πολύ μικρό ποσοστό των αλλοιώσεων αυτών θα οδηγήσουν τελικά σε καρκίνο και βέβαια πιο επικίνδυνες είναι οι πιο βαριές μορφές (CIN III).

Tι ακριβώς προκαλεί τα κύτταρα να γίνουν καρκινικά δεν είναι σαφές. Η ανίχνευση του DNA του ιού HPV σε ποσοστό μεγαλύτερο από το 90% των περιπτώσεων του τραχήλου της μήτρας αποδεικνύουν σαφώς την αιτιολογική συσχέτιση μεταξύ HPV ιού και καρκινογένεσης. Στον διηθητικό καρκίνο του τραχήλου πιο συχνά ανιχνεύονται οι τύποι του ιού 16 (93%) και 18. Βέβαια ο HPV  ανιχνεύεται πολύ συχνά και σε καμία περίπτωση δεν σημαίνει ότι όσες γυναίκες έχουν μολυνθεί με τον ιό θα αναπτύξουν καρκίνο. Άλλοι παράγοντες γενετικοί ή περιβαλλοντολογικοί  παίζουν κάποιο ρόλο.

Παράγοντες κινδύνου

Παράγοντες κινδύνου για την ανάπτυξη καρκίνου του τραχήλου της μήτρας είναι οι εξής:
1.    Πολλαπλοί σεξουαλικοί σύντροφοι . 
2.    Έναρξη σεξουαλικής ζωής σε μικρή ηλικία. Φαίνεται ότι το σεξ πριν τα 18 χρόνια αυξάνει τον κίνδυνο μόλυνσης με τον HPV. 
3.    Αδύναμο ανοσοποιητικό σύστημα. Οι περισσότερες γυναίκες που μολύνονται με HPV δεν παρουσιάζουν ποτέ καρκίνο. Όμως η κακή διατροφή, ο ανθυγιεινός τρόπος ζωής ή κάποια ασθένεια μπορεί να μειώσουν τις αντιστάσεις του οργανισμού.
4.    Κάπνισμα. 
 
Συμπτώματα

Γενικά οι καρκινικές βλάβες του τραχήλου της μήτρας δεν προκαλούν συμπτώματα παρά μόνο αν η βλάβη είναι πολύ προχωρημένη. Σε αυτή την περίπτωση τα συμπτώματα μπορεί να είναι :

• Αίμα από τον κόλπο μετά την επαφή, αίμα ακανόνιστο ανάμεσα στις περιόδους  ή αίμα στην εμμηνόπαυση. 
• Υδαρείς κολπικές εκκρίσεις ή αιματηρές που μπορεί να μυρίζουν άσχημα.
•  Πόνος στην πύελο ή πόνος κατά την επαφή.

 
Για οποιαδήποτε ενόχληση ή κάτι που σας ανησυχεί πρέπει να επισκεφθείτε τον γυναικολόγο και να εξετασθείτε.
 
Πρόληψη

Όλες οι σεξουαλικά ενεργείς νέες γυναίκες  πρέπει να υποβάλλονται σε γυναικολογική εξέταση και σε τεστ Παπανικολάου.

Το τεστ Παπανικολάου πρέπει εφόσον είναι φυσιολογικό (αρνητικό), να επαναλαμβάνεται κάθε χρόνο. Σε περίπτωση που ανιχνευθούν κυτταρικές αλλοιώσεις τότε επαναλαμβάνεται σύμφωνα με τις οδηγίες του γυναικολόγου  που μπορεί να κρίνει απαραίτητο να γίνουν και άλλες εξετάσεις, όπως κολποσκόπηση ή /και  HPV DNA TEST.
 
Εμβολιασμός

Το εμβόλιο κατά του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας είναι διαθέσιμο και οι γονείς των κοριτσιών 12-26 ετών μπορούν να απευθύνονται στον γυναικολόγο τους για τον προληπτικό εμβολιασμό κατά του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας. 

Ο εμβολιασμός δεν σημαίνει ότι ενώ προλαμβάνει το 70% περίπου των καρκίνων του τραχήλου της μήτρας, προλαμβάνει όλους τους ιούς. Η εξέταση με το  τεστ Παπανικολάου πρέπει να γίνεται κανονικά και τακτικά παρά τον εμβολιασμό.
 
Θεραπεία

Η θεραπεία του καρκίνου της μήτρας είναι χειρουργική σε συνδυασμό ή όχι ανάλογα με το στάδιο της νόσου, με ακτινοθεραπεία και με χημειοθεραπεία.  

Ο διηθητικός καρκίνος του τραχήλου της μήτρας χρειάζεται αντιμετώπιση ανάλογα με την έκταση της νόσου όπως αυτή καθορίζεται κυρίως με την κλινική σταδιοποίηση δηλαδή την επέκταση της νόσου, την ηλικία και την γενική κατάσταση της γυναίκας.

Γενικά η θεραπεία μπορεί να είναι :

Χειρουργική. Συνήθως γίνεται ριζική υστερεκτομή δηλαδή αφαιρείται όλη η μήτρα με τα εξαρτήματα (σάλπιγγα, ωοθήκες),  το άνω μέρος του κόλπου και γίνεται ένας εκτεταμένος λεμφαδενικός καθαρισμός. Η χειρουργική επέμβαση γίνεται συνήθως στα πρώτα στάδια της νόσου.

Ακτινοθεραπεία. Εδώ υψηλής ενέργειας ακτίνες χρησιμοποιούνται για να ¨σκοτώσουν¨ τα καρκινικά κύτταρα.  Η ακτινοθεραπεία μπορεί να είναι εξωτερική με ακτίνες που στοχεύουν στην βλάβη ή εσωτερική (βραχυθεραπεία) με  ραδιενεργά υλικά που τοποθετούνται με ειδικές συσκευές κοντά στην βλάβη.

Χημειοθεραπεία.  Ισχυρά φάρμακα κατά του καρκίνου χρησιμοποιούνται σε συνδυασμό συνήθως με την ακτινοθεραπεία.  Επίσης κάποιες φορές η χημειοθεραπεία χορηγείται προεγχειρητικά  (neoadjuvant) σε ασθενείς αρχικών σταδίων για καλύτερο χειρουργικό αποτέλεσμα και λιγότερες υποτροπές.

Γεωργογιάννης  Νικόλαος  MD Msc. Μαιευτήρας- Χειρουργός- Γυναικολόγος.